Helft van de zzp’ers ziet opdrachten verdwijnen door handhaving

Wet DBA Uit recent onderzoek onder ruim 120 zelfstandige professionals blijkt dat 51 % aangeeft dat opdrachtgevers dit jaar óf helemaal zijn gestopt óf de samenwerking hebben teruggeschroefd vanwege de handhaving van de Wet DBA. Ook werd 38 % van de zzp’ers al gevraagd om de samenwerkingsvorm aan te passen, bijvoorbeeld door over te stappen op een besloten vennootschap (BV), via een tussenpartij te werken, of tijdelijk in loondienst te gaan via een detacheringsconstructie.

Volgens Malik Azzouzi, Country Director Benelux bij het platform dat het onderzoek uitvoerde, tonen de cijfers duidelijk de impact op de werkvorm van freelancers. Hoewel de steekproef mogelijk niet representatief is voor alle Nederlandse zzp’ers, leveren de resultaten waardevolle signalen op over de situatie in beroepsvelden zoals data, IT, marketing, communicatie en consultancy.

Concrete gevolgen en reacties

Sommige ondervraagden ervaren de gevolgen hard: “Na 22 jaar als zelfstandige ben ik nu al maanden werkloos. Klanten trekken zich terug uit angst.” Anderen worstelen met onzekerheid over welke koers te varen: moet je je rechtsvorm wijzigen? Wat verwachten opdrachtgevers eigenlijk? Volgens Azzouzi ontbreekt het vaak aan duidelijkheid en vertrouwen in de samenwerking. Veel organisaties nemen inmiddels formeel beleid aan om geen zzp’ers meer in te huren uit angst voor boetes. Projecten worden uitgesteld of geannuleerd, of er wordt uitsluitend via tussenconstructies zoals payroll gewerkt. In publieke aanbestedingen is het zelfs steeds vaker ‘niet geschikt voor zzp’ers’.

Kritiek op omwegconstructies

Hoewel veel opdrachtgevers kiezen voor omwegen zoals payroll of detavast, zijn die zelden efficiënt. Ze brengen extra kosten en complexiteit, terwijl freelancers ervaren dat hun autonomie afneemt. Wel is het begrijpelijk dat bedrijven proberen juridische zekerheid te creëren. Sommige organisaties voeren al vóór publicatie van een opdracht een risicobeoordeling uit. Is de uitkomst positief? Dan gaan ze aan de slag met een freelancer. Bij twijfel of “risico rood/oranje” wordt vaak gekozen voor een alternatieve constructie of wordt de opdracht intern ingevuld. Interne onduidelijkheid tussen afdelingen, zoals HR en inkoop, vertraagt processen en zorgt dat niemand echt de verantwoordelijkheid pakt.

Toekomstverwachtingen van zzp’ers

Veel zelfstandigen twijfelen over hun toekomst. De enquête laat zien dat:

• 30 % overweegt terug te keren naar loondienst,
• 24 % denkt aan het oprichten van een BV (terwijl de Belastingdienst vooral naar de feitelijke arbeidsrelatie kijkt),
• 15 % een overstap naar payroll overweegt.

Tegelijkertijd wil het merendeel het liefst zelfstandig blijven werken. Projectmatig werken past bij hun motivatie en stijl, maar opdrachtgevers lijken dat steeds minder te begrijpen.

Wat staat er op het spel?

Azzouzi waarschuwt dat meer dan een juridische kwestie op het spel staat: het gaat om de toekomst van de Nederlandse arbeidsmarkt. Freelance werk is geen gat in de wet, maar een volwaardige moderne werkvorm. In Nederland hebben meer dan een miljoen mensen bewust voor die status gekozen. Als je die ruimte inperkt, verwordt de markt juist tot een star stelsel. Oplossingen zoals payroll of detavast verhogen niet alleen de last voor freelancers, maar maakt samenwerking ingewikkelder en innovatie kwetsbaarder. Daarom pleit men voor helder juridisch kader, duidelijke contracten en begeleiding: dan is freelancen nog steeds goed te organiseren, zonder dat partijen zichzelf blootstellen aan excessief juridisch risico.